- Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару э:
1)ж..тон
2) ш..рсцеапрацоўчы
3)бр..зент
4) др..ўляны
5) майст..р
- Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару е:
1) выл..цець
2) н..ўпынны
3) с..рвіз
4) ц..нелюбівы
5)верхн..дзвінскі
3) Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ў (у нескладовае):
1) ва ..збекістане
2) на..здагад
3) індывіду..м
4)пад ..плывам
5) па-..краінску
4) Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ь:
1) біл..ярд
2) с..вежы
3) астрахан..скі
4) інтэрв..ю
5) зац..міць
5) Адзначце правільна напісаныя словы:
1) пасяджэнне
2) аллея
3) купленныя
4) рыссю
5) ладдзя
6) Адзначце правільна напісаныя словы:
1) расчэсванне
2) капустны
3) журналісцкі
4) сустракаесся
5) падкантрольны
7) Адзначце словы з вытворнай асновай:
1) узлесак
2) шыццё
3) просяць
4)праца
5) кандытар
8) Адзначце асабовыя назоўнікі:
1) лешч
2) афіцэрства
3)насякомае
4) бухгалтар
5) мінчанін
9) Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:
1)(кіна)дэтэктыў
2) (паў)Нарачы
3)(дуб)волат
4) (пед)практыка
5)(гарна)лыжнік
10) Адзначце прыметнікі, пададзеныя ў пачатковай форме:
1) горшы
2) жураўліных
3) шчаслівы
4) сынаў
5) вышэйшы
11) Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:
1) (санаторна) курортны
2) (кісла) салодкі
3) (ружова) фіялетавы
4) (пяці) павярховы
5) (фота) генічны
- Адзначце характарыстыкі, якія адпавядаюць выдзеленаму ў сказе дзеяслову:
“Гонар зрэзаць і звязаць апошні сноп будзе мець той, хто вызначыцца на ўборцы ўраджаю”, — сказаў старшыня.
- Зваротны
- Закончанага трывання
- 1 спражэння
- Умоўнага ладу
- 3 асобы адзін.ліку
- Адзначце дзеясловы, якія ў форме 2 асобы адзіночнага ліку цяперашняга або будучага часу маюць канчатак –ыш, (-іш):
1) наблізіцца
2) дружыць
3) калыхаць
4) выпусціць
5) пазвязваць
- Адзначце прыклады, у якіх выдзеленыя словы трэба пісаць разам:
1) працаваць (у)адзіночку
2)запомніць (на)заўсёды
3) пакласці (на) ніз скрыні
4) дабівацца (не)адступна
5) пашыць (без)заганна
- Адзначце прыклады, у якіх не з выдзеленымі словамі трэба пісаць асобна:
1) (не)прапускаючы літар
2) (не)абдуманы ход
3) (не)аплатны доўг
4) (не)глыбокі, а мелкі калодзеж
5) (не) прачытаная братам кніга
- Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў пішацца ні:
1) Я _ склаў яшчэ сваёй лепшай песні, лепшага дня яшчэ _ пражыў.
2) Колькі б _ слухаў паланез Агінскага “Развітанне з Радзімай”, ён заўсёды кранае самыя глыбінныя струны маёй душы.
3) На думку Уладзіміра Караткевіча, трэба пісаць так, каб не хлусіць чытачу _ ў вялікім, _ ў малым.
4) Каторы дзень _ дажджынкі.
5) Жывучы ля ракі, нельга _ захапіцца рыбнай лоўляй.
- Адзначце словазлучэнні, правільна перакладзеныя на беларускую мову:
1) разойтись по дворам – разысціся па дварам
2)подбежать к знакомому – падбегчы да знаёмага
3) выше клёна – вышэй клёна
4) поехать за дровами – паехаць па дровы
5) четыре подготовленных доклада – чатыры падрыхтаваных даклады
А18. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы – выказнікі:
- Падышоў да броду зубр доўгабароды.
- У нетрах зямлі беларускай знойдзена шмат карысных выкапняў.
- Сёння, відаць, няма пісьменнікаў, якія б не выказалі сваіх адносін да роднай мовы.
- Хаця рысь спрытная, дужая і хітрая, але зітмою ёй здабычу знайсці ўсё ж нялёгка.
- Проста пасумаваць, проста падумаць я прыйшоў у гай.
А19. Адзначце сказы ,у якіх працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам пастаўлены ў адпаведнасці з правіламі пунктуацыі беларускай мовы:
- Суніцы, я лічу, — самыя смачныя ягады.
- Дружба – даражэйшая за золата.
- Позна ўставаць – не бачыць світання.
- Казкі Хрысціяна Андарсана – мой падарунак брату на яго восьмы дзень нараджэння.
- Дарога – хоць каціся.
А20. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску.
- Ад першага да апошняга дня падарожжа нам шанцавала на землякоў _ ці проста на вельмі добрых людзей.
- У беларускіх казках сцвярджаецца думка пра вялікую _ духоўную сілу нашага народа.
- Ліхога слова не пачую _ а зычлівае запомню.
- Сучасныя майстры мастацкіх промыслаў, працягваючы _ і развіваючы народныя традыцыі, вырабляюць з ільновалакна забаўныя нацыянальныя сувеніры: фігуркі жней, касцоў, пастушкоў.
- У крынічнай вады, я скажу вам, ёсць смак _ і колер, і пах.
А21. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску (коскі):
- Івана Нагурскага мы ведаем _ як першага палярнага лётчыка ў сусветнай авіяцыі, які, дарэчы, нарадзіўся на Беласточчыне ў сям’і беларуса.
- І ў садзе, і ў полі ўсё просіць піць, а дажджу _ як на грэх_сіноптыкі ў бліжэйшы час не абяцаюць.
- Спакойна і павольна _ быццам ў зачараваным сне _ нясе Прыпяць сухадольнаму Дняпру сваю багатую даўніну.
- Прайдзі берагам паўз рэчку – здзівяць цябе звонам і спевамі _ нібы сапраўдныя вакалісты _ крыніцы і крынічкі.
- Месяц у небе _ што залаты шар.
А22. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць знакі прыпынку:
- Перад вачыма пасарыжаў поезда замільгацелі _ ўсыпаныя зялёнай лістотай _ бярозы.
- Мая бабуля _ нягледзячы на сталы ўзрост _ яшчэ вядзе сваю гаспадарку.
- Алесь стаяў на скошанай траве _ ўдыхаючы непаўторны пах летняга лугу.
- Пасля знаёмства з творамі Уладзіміра Караткевіча я _ чалавек з далёкага краю _ пранікся павагай да беларускай гісторыі.
- Мы працавалі ў будаўнічым атрадзе _ не пакладаючы рук.
А23. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы трэба выдзеліць коскамі:
- Кастрычнік здавалася пераняў фарбы і колеры ў лета.
- Рыбакі хуценька схаваліся ад дажджу пад лазовы куст, аднак патокі халоднай вады даставалі іх і тут.
- У асмужанай красе твой бачу восень воблік.
- У любой справе трэба лічу найперш вызначыць галоўнае.
- У цэнтры плошчы менавіта тут мы чакалі сёння ветэранаў было людна.
А24. Адзначце складаназлучаныя сказы, паміж часткамі якіх трэба паставіць коску:
- Разгарнула ноч свой зорны парасон _ а залаты маладзічок лёг прыгожа на бачок.
- Некалі кроп шанаваўся як кветка і букеты з яго дзяўчаты дарылі сваім выбраннікам.
- Вясна пачала пераможны паход і толькі ля плота ў садзе вялікі сумёт прытаіўся ў засадзе.
- То возера весела плюскоча то ціха яно дрэмле ў цішыні.
- Пахне грэчкаю і пахне іржышчам.
А25. Адзначце складаназалежнаскладаныя сказы з некалькімі даданымі часткамі, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску:
- Прыляцела ластаўка, села на жэрдачку, прашчабятала вестачку, што вясна ідзе _ і нам яна цяпло нясе.
- Неяк раптам у адно імгненне ўспыхнулі ўсе верхавіны дрэў _ як быццам іх спасцігла азарэнне, што ранак з ночы выбрацца сумеў.
- Аргументам _ які з’явіўся вырашальным у прысуджэнні Эрнэсту Хеменгуэю Нобелеўскай прэміі, стала аповесць “Стары і мора”.
- Даступны сэнс жыцця ва ўсім _ пакуль нам свеціць сонейка дваім.
- Зразумела, што _ калі чалавек не бачыць сувязі ўсяго жывога і нежывога ў прыродзе, ён можа шмат школы прынесці ёй.
А26. Адзначце складаныя бяззлучнікавыя сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць двукроп’е:
- Прасторы нябёсаў зарой палымнеюць _сінеюць азёры, бары зелянеюць.
- Вучні вельмі ўважліва слухалі настаўніка геаграфіі _ нельга было не зацікавіцца расказамі пра пампасы, канквістадораў і індзейскіх правадыроў.
- Усе ў Куранях ведалі _ Хоня заляцаецца да Ігнатавай Хадоські.
- Студзень мяце _ ліпень залье.
- Дарогі, сцежкі замяло _ зраўняла ўсё завея.
А27. Адзначце прапушчаныя ў сказе знакі прыпынку:
З Лошыцай у нас звязана шмат рамантычных павер’яў, і калі гаварыць аб павер’ях закаханых, можна ўспомніць пра заручальны дуб, да якога на працягу многіх гадоў прыходзілі людзі папрасіць дапамогі ў каханні, а ўвогуле трэба сказаць, што нават сёння многія вераць расліны ў Лошыцкім парку сапраўды напоўнены незвычайнай сілай.
- Працяжнік
- Коска
- Дужкі
- Двукроп’е
- Кропка з коскай
А28. Адзначце сказ з простай мовай, які адпавядае схеме: “П, — а, — п”.
- Да выпечкі з любоўю прыступайце навучала нас з сястрой мама бо пірагі, дзеткі, цяпло рук любяць.
- Гена з радасцю дзяліўся знаходкай з сябрамі ведаеце, у дупле старога дрэва, што расце на ўскрайку лесу, жывуць тры вавёркі, шустрыя, рыжыя, з пушыстымі хвастамі і чорнымі вочкамі.
- Я не мурзаты, я гэтак смешна загарэў апраўдваўся малы.
- Добра, пойдзем заўтра на луг разам пагадзіўся са мною дзядзька і дадаў трэба і табе да мужчынскай працы далучацца.
- На кірмашы як расказвалі было ўсё, чаго толькі душа пажадае.
А29. Адзначце правільныя сцверджанні адносна дзеясловаў закончанага трывання:
- Могуць быць зваротнымі
- Не маюць катэгорыі роду
- Не маюць формы будучага простага часу
- Не маюць формы цяперашняга часу
- Не маюць катэгорыі ліку.
Тэкст да заданняў А30-А32, В1, В3, В5, В7, В8.
(1). Зацвіла прыгожая ліпа.
(2) Колькі шуму было ў гэты час, колькі рознагалосага спеву! (3) Працавітыя пчолкі, усялякія мушкі гулі так, што здавалася, нібы ліпа – гэта нейкі дзіўны музычны інструмент і тут адбываецца ігрышча. (4) Але адцвіла ліпа, пачало спець насенне. (5) Расло адно зернетка на самай высокай галінцы. (6) Можа, вышыня і была прычынаю таго, што маладому насенню захацелася прарасці не на грунце, а нас самой галінцы. (7) Шчасцем было жыць там, бо ад аднаго толькі погляду на прывольныя мясціны рабілася светла і радасна на душы.
(8) Бывала, ледзь¹ узыдзе² ласкавае сонейка, ледзь рассцелюцца па версе лясоў і ўзгоркаў яго залатыя абрусы, як зерне ўжо не зводзіць сваіх³ дасціпных вачэй з⁴ прываблівай⁵ далі. (9) Што было ў ёй такога, чым вабіла яна, гэта даль, маладое ліпава дзіця?
(10) У той бок, адкуль найлепш выглядала даль, беглі разлогі шырокіх палёў , а на іх межах параскідаліся, як маладзіцы ў жніво, дзікія грушы. (11) Ціхія ўзгоркі, бы хвалі рачныя, таксама цягнуліся да прывольнай далі. (12) Там жа, дзе поле ўпіралася ў цёмную сцяну баравога лесу, на самай граніцы, ззяла, як люстэрка, пакручастая стужка вады. (13) А за ўсім гэтым была проста даль, якая так моцна парывае душу.
А30. З пранумараваных у 8 сказе слоў выберыце тыя, у якіх націск пастаўлены правільна. Адзначце нумары гэтых слоў.
А31. Адзначце фанетычныя і арфаэпічныя характарыстыкі, уласцівыя падкрэсленаму ў 4 сказе слову.
- У слове адзін свісцячы гук.
- У словеняма санорных зычных гукаў.
- У слове два мяккія зычныя гукі.
- Колькасць гукаў і літар у слове не супадае.
- У слове 3 звонкія зычныя гукі.
А32. Адзначце сінонім да падкрэсленага ў 13 сказе слова.
- Аддаленасць
- Край
- Далячынь
- Мясцовасць
- Гарызонт.
Частка В
Адказы, атрыманыя пры выкананні заданняў часткі В, запішыце ў бланку адказаў. Кожную літару, лічбу пішыце ў асобнай клетачцы (пачынаючы з першай) па ўзорах, указаных у бланку. Адказы ў выглядзе слова (некалькі слоў) пішыце без прабелаў, злучка або іншых раздзяляльных знакаў.
Літару Ё пішыце наступным чынам: Ё.
В1. Знайдзіце ў 6 сказе назоўнік, які не мае формы множнага ліку, і запішыце яго ў форме назоўнага склону.
В2. Пададзены ў дужках займеннік запішыце ў той граматычнай форме, якой патрабуе сказ.
Бацькаў сад мне трэба даглядаць (сам), бо лепш за мяне, сына, ніхто гэтага не зробіць.
В3. Вызначце ў 7 сказе слова, утворанае бяссуфіксным спосабам.Запішыце гэта слова ў форме назоўнага склону адзіночнага ліку.
В4. Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі ў сказах фразеалагізмамі і іх сінтаксічнай роляй.Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5В3Г4.
А. У свой час “Слоўнік мовы Скарыны” адкрыў новую старонку ў беларускай лексікаграфіі.
Б. Відаць, кожны мастак з хваляваннем чакае выхаду ў свет свайго першага твору.
В. Стаяла добрае надвор’е, і ў агародзе ўсё расло на вачах.
Г. Няхай ніколі ў маім сэрцы не гасне праметэеў агонь.
- Дзейнік
- Выказнік.
- Азначэнне.
- Акалічнасць.
- Дапаўненне.
В5. Вызначце часцінамоўную прыналежнасць выдзеленага ў 6 сказе слова. Адказ запішыце ў форме назоўнага склону.
В6. Устанавіце адпаведнасць паміж сказамі і іх відам. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5В3Г4.
А. Сэрца не камень.
Б. Храм Святой Сафіі пабудавалі пры Яраславе Мудрым.
В. Цаню суладдзе ў свеце і ў душы.
Г. Па бацьку пазнаюць сыноў.
- Пэўна-асабовы.
- Няпэўна-асабовы.
- Абагульнена-асабовы.
- Безасабовы.
- Двухсастаўны.
В7. Сярод сказаў 2-6 знайдзіце той, які звязаны з папярэднім пры дапамозе злучніка і лексічнага паўтору. Нумар сказа запішыце лічбай.
В8. Вызначце стыль тэксту. Адказ запішыце ў форме назоўнага склону.